2.1
Pierwsza Pomoc Psychologiczna
Zasady PPP są przeznaczone dla tych wszystkich, którzy są w kontakcie z grupami ludzi oraz osobami doświadczającymi sytuacji stresowej i kryzysowej.
Zanim zaczniesz pomagać, w pierwszej kolejności zadbaj o siebie.
Odpowiedz sobie na pytania:
- Co robię, żeby o siebie zadbać?
- Co robi mój zespół, rodzina lub znajomi, żeby o siebie zadbać?
Przypomnij też sobie, czym nie jest PPP:
- Nie jest zarezerwowana dla profesjonalistów.
- Nie jest profesjonalnym doradztwem.
- Nie może polegać na zachęcaniu osoby, której udzielana jest pomoc, do analizy tego, co jej się przydarzyło ani też do uporządkowania wydarzeń.
- Choć PPP wiąże się z gotowością do wysłuchania historii ludzi, to nie polega na wywieraniu presji, by opowiadali oni o uczuciach i przeżyciach.
- Do osób będących pod wpływem silnego stresu, po doświadczeniu nagłych i trudnych wydarzeń. Zarówno do dzieci, jak i dorosłych.
Uwaga! Nie każdy, kto doświadczył trudnej sytuacji, potrzebuje lub chce otrzymać PPP. Nie naciskaj, jeśli dana osoba nie chce skorzystać z pomocy lub ją odrzuca. Poinformuj ją jednak, że to możliwe w każdej chwili, gdy poczuje taką potrzebę.
- osoby mające poważne, zagrażające życiu obrażenia, potrzebujące natychmiastowej interwencji medycznej,
- osoby, które są zdenerwowane tak bardzo, że nie są w stanie zadbać o siebie lub swoje dzieci,
- osoby, które mogą zrobić sobie krzywdę,
- osoby, które mogą skrzywdzić innych.
Gdzie udziela się PPP?
Wszędzie tam, gdzie jest wystarczająco bezpiecznie. Optymalnie, jeśli można zapewnić prywatność niezbędną dla poszanowania godności drugiej osoby.
PPP opiera się na czterech
podstawowych zasadach
Zasada nr 1: Przygotuj się
Zbierz informacje o wydarzeniu kryzysowym:
- Co się stało?
- Kiedy i gdzie miało to miejsce?
- Ile osób może być poszkodowanych?
- Kim są osoby poszkodowane?
Dowiedz się, jakie rodzaje pomocy i wsparcia są dostępne:
- Kto zapewnia zaspokojenie podstawowych potrzeb, takich jak pierwsza pomoc medyczna, żywność, woda, schronienie lub odnajdywanie członków rodziny?
- Gdzie i jak ludzie mogą uzyskać dostęp do takiej pomocy?
- Kto jeszcze pomaga?
- Czy członkowie społeczności są zaangażowani w działania?
Dowiedz się, jak wyglądają kwestie bezpieczeństwa i ochrony:
- Czy wydarzenie kryzysowe zakończyło się, czy trwa nadal?
- Jakie zagrożenia mogą występować w otoczeniu?
- Czy istnieją obszary, do których należy unikać wstępu, ze względu na niebezpieczeństwo lub zakaz przebywania?
Ważne: Pamiętaj, że sytuacje kryzysowe bywają chaotyczne i często konieczne jest natychmiastowe działanie. Zawsze sprawdzaj, czy jesteś w gotowości fizycznej i emocjonalnej, żeby móc udzielać PPP. Jeśli to tylko możliwe, przed wejściem w obszar kryzysu zdobądź najważniejsze informacje o sytuacji, aby zachować bezpieczeństwo i efektywność w działaniach.
Zasada nr 2: Patrz
Pamiętaj:
- Sytuacje kryzysowe mogą się szybko zmieniać.
- To, co zastaniesz na miejscu zdarzenia, może się różnić od tego, czego dowiedziałeś się przed wejściem w strefę kryzysu
- Poświęć czas – choćby tylko chwilę – na rozejrzenie się wokół siebie i zorientowanie w sytuacji.
- Dbaj o swoje bezpieczeństwo.
- Pomyśl, zanim zaczniesz działać.
- Zastanów się, kto może skorzystać z PPP i jak możesz najlepiej pomóc.
Sprawdź:
- Czy jest bezpiecznie?
- Czy są osoby wymagające natychmiastowej pomocy?
- Czy są osoby z poważnymi reakcjami na stres?
Osoby potrzebujące szczególnej uwagi to:
- dzieci i nastolatki, szczególnie te oddzielone od swoich opiekunów,
- osoby z problemami zdrowotnymi lub niepełnosprawnością fizycznąi psychiczną,
- osoby z chorobami przewlekłymi,
- osoby starsze,
- kobiety w ciąży i karmiące,
- ludzie z ograniczonymi możliwościami poruszania się, osoby mające problem ze wzrokiem lub słuchem,
- osoby zagrożone dyskryminacją lub przemocą,
- osoby z różnych grup etnicznych lub religijnych,
- osoby z zaburzeniami psychicznymi.
Zasada nr 3: Słuchaj
Słuchaj z uwagą. Zaangażuj oczy, uszy i serce.
- Podejdź do osoby, która może potrzebować wsparcia, nawiąż kontakt, poświęć jej całą swoją uwagę. Przedstaw się. Zapytaj, czy możesz pomóc. Jeśli to możliwe, znajdź bezpieczne i ciche miejsce do rozmowy. Pomóż jej poczuć się komfortowo; np. zaproponuj wodę. Postaraj się zapewnić tej osobie bezpieczeństwo.
- Pytaj o jej potrzeby i obawy, szczerze wysłuchaj i pomóż jej osiągnąć spokój. Bądź przy tej osobie. Pytaj o potrzeby i obawy, choć niektóre mogą być oczywiste, jak np. koc lub inne przykrycie dla osoby, której ubranie jest podarte.
- Zawsze pytaj, czego ludzie potrzebują i jakie są ich obawy. Dowiedz się, co jest dla nich najważniejsze w danej chwili i pomóż im w ustaleniu, jakie są ich priorytety.
- Nie naciskaj na rozmówcę, aby mówił. Wysłuchaj, jeśli chce opowiedzieć o tym, co się stało. Jeśli jest bardzo zdenerwowany, pomóż się uspokoić i zadbaj o to, aby nie był sam.
- Okaż troskę i szacunek, zgodnie z zasadami kultury, z której pochodzi.
Sprawdź:
- Czy jest bezpiecznie?
- Czy są osoby wymagające natychmiastowej pomocy?
- Czy są osoby z poważnymi reakcjami na stres?
Osoby potrzebujące szczególnej uwagi to:
- dzieci i nastolatki, szczególnie te oddzielone od swoich opiekunów,
- osoby z problemami zdrowotnymi lub niepełnosprawnością fizycznąi psychiczną,
- osoby z chorobami przewlekłymi,
- osoby starsze,
- kobiety w ciąży i karmiące,
- ludzie z ograniczonymi możliwościami poruszania się, osoby mające problem ze wzrokiem lub słuchem,
- osoby zagrożone dyskryminacją lub przemocą,
- osoby z różnych grup etnicznych lub religijnych,
- osoby z zaburzeniami psychicznymi.
Ważne pytania i odpowiedzi,
czyli sprawdzone sposoby działania
Jak podejść do osoby poszkodowanej i nawiązać kontakt?
Spokojnie i z szacunkiem. Przedstaw się imieniem, powiedz, z jakiej jesteś organizacji. Jeśli siedzi, zapytaj, czy możesz usiąść obok.
Jak zaoferować wsparcie i zapytać o potrzeby?
Może mogę spróbować pani/panu pomóc? Czy jest coś, w czym mogłabym/mógłbym panu/pani pomóc?
Jak pomóc osobie poszkodowanej w ustaleniu najważniejszych potrzeb?
Przykład:
Czy zanim dowiem się, jak zrobić/zdobyć/sprawdzić to, czego pan/pani potrzebuje, mogłabym/mógłbym w czymś pomóc? Może mogę przynieść wodę, jedzenie, koc, itd.? Widzę, że czuje pani ból, może mogłabym/mógłbym wezwać pomoc medyczną?
Mając już wiedzę na temat potrzeb, okaż zrozumienie i potwierdź niezależność.
Jak pomóc komuś, kto potrzebuje pomocy, ale jej odmawia?
Uszanuj to. Potwierdź swoją dostępność, jeśli zmieni zdanie; poinformuj, gdzie cię znajdzie (lub kogoś innego, kto może udzielić wsparcia), gdy zmieni zdanie.
Co robić i jak mówić
- Znajdź ciche miejsce do rozmowy i zadbaj, żeby nic nie rozpraszało uwagi.
- Szanuj prywatność i zachowaj poufność historii osoby, jeśli jest to uzasadnione.
- Bądź przy tej osobie, ale też zachowaj odpowiedni dystans w zależności od jej wieku, płci i kultury.
- Pokaż osobie, że ją słuchasz (np. przytakiwanie głową i twierdzącepotwierdzanie: „yhm”).
- Zachowaj cierpliwość i spokój.
- Podaj informacje co do stanu faktycznego, ale tylko jeśli jesteś ich pewien. Bądź szczery w kwestii tego, co wiesz, a czego nie wiesz.
- Przekazuj informacje w sposób, który będzie zrozumiały dla każdej osoby: im prościej, tym lepiej.
- Okaż zrozumienie dla samopoczucia osoby, z którą rozmawiasz oraz dla wszelkich strat, których doświadczyła lub ważnych wydarzeń z jej życia.
- Staraj się uwypuklać mocne strony danej osoby i to, w jaki sposób już sobie pomogła.
- Pozwól na ciszę.
Czego nie robić i czego nie mówić?
- W trakcie rozmowy unikaj patrzenia w telefon czy komputer; nie twórz wrażenia, że coś odciąga twoją uwagę.
- Nie dotykaj osoby, jeśli nie masz pewności, że to zgodne z normami jej kultury.
- Nie nalegaj, żeby osoba opowiedziała swoją historię.
- Nie przerywaj ani nie przyspieszaj czyjejś opowieści.
- Nie oceniaj tego, co dana osoba zrobiła, czego nie zrobiła ani tego, jak się czuje.
- Nie obiecuj i nie dawaj fałszywych zapewnień.
- Nie mów: „Nie powinieneś się tak czuć” lub „Powinieneś być szczęśliwy, że przeżyłeś”.
- Nie odbieraj osobie siły i poczucia, że jest w stanie sama o siebie zadbać.
Zasada nr 4: Połącz
Możesz pomóc w zaspokojeniu podstawowych potrzeb przez umożliwienie dostępu do usług i poradzenie sobie z problemami, udzielenie informacji i nawiązanie kontaktu z bliskimi oraz uzyskanie wsparcia społecznego.
Ważne zasady działania:
- Aktualizuj swoją wiedzę.
- Upewnij się, że osoby dotknięte kryzysem wiedzą, gdzie znaleźć informacje.
- Odpowiadaj tylko wtedy, gdy znasz odpowiedzi na pytania – nie wymyślaj ich.
- Dbaj o krótki i konkretny język przekazu.
- Przekazuj te same informacje grupom, żeby nie tworzyć plotek.
- Wskaż źródła informacji i ich wartość.
- Jeśli nie masz potrzebnej informacji i obiecujesz ją zdobyć, zadeklaruj, kiedy to zrobisz.
- Zawsze wróć z informacją, gdy to obiecasz.